Zasady kontroli kierowców przez ITD

Uprawnienia Inspektora na drodze

  1. Rola ITD w sektorze transportu drogowego
  2. Katalog zadań inspektora
  3. Naruszenia i kary
  4. Podsumowanie

kontrola Inspekcji Transportu Drogowego

Kontrola ITD na drodze przyprawia o zawrót głowy niejednego kierowcę zawodowego. Inspektorom przysługuje bowiem szeroki zakres uprawnień, a za łamanie przepisów grożą wysokie kary; zarówno kierowcy, jak i przedsiębiorcy. Oczywiście nie każda kontrola musi skończyć się mandatem lub wszczęciem postępowania administracyjnego.

Jak wygląda proces prowadzenia działań kontrolnych na drogach i za co inspektorzy mogą ukarać kierowców?

  1. Rola ITD w sektorze transportu drogowego

Inspekcja Transportu Drogowego to organ administracji rządowej, który czuwa nad porządkiem i bezpieczeństwem w sektorze transportu drogowego, jak i ruchu drogowego. Do głównych zadań Inspekcji należy kontrola samochodów ciężarowych i autobusów, jednakże ITD ma także prawo do kontroli samochodów osobowych, gdy ich kierowcy w oczywisty sposób łamią przepisy ruchu drogowego lub spowodowali zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym lub zachodzi podejrzenie, że kierujący pojazdem znajduje się w stanie nietrzeźwości lub jest pod wpływem innego środka odurzającego lub ze względu na stan techniczny pojazdu.

Inspektorzy mogą prowadzić kontrolę drogową na kilka sposobów. Może być to:

  • kontrola statyczna – kontrola, w której zatrzymanie pojazdu następuje na wyznaczonym punkcie kontroli, znajdującym się w wykazie miejsc kontrolnych, zatwierdzonym przez właściwego Wojewódzkiego Inspektora Transportu Drogowego;
  • kontrola dynamiczna – kontrola, w której zatrzymanie pojazdu następuje z wykorzystaniem pojazdu służbowego, znajdującego się w ruchu na wyznaczonych odcinkach kontrolnych;
  • kontrola mobilna – kontrola wykonywana pojazdem służbowym w zakresie elektronicznego poboru opłat na wskazanych punktach kontrolnych oraz poza tymi punktami, jeżeli podyktowane jest to optymalizacją warunków skanowania pojazdów;
  • kontrole drogowe mogą być także ograniczone do wybranego zakresu; w szczególności dotyczy to prowadzonych kontroli o charakterze specjalnym.

ITD współdziała z Policją, Służbą Celną, Strażą Graniczną, Państwową Inspekcją Pracy, Inspekcją Weterynaryjną, Inspekcją Handlową, zarządcami dróg, organami samorządu terytorialnego oraz organizacjami zrzeszającymi przewoźników drogowych.

  1. Katalog zadań inspektora

Katalog uprawnień inspektora ITD dotyczących działań kontrolnych jest bardzo rozległy i wynika z ustawy o transporcie drogowym. Przede wszystkim inspektor ma prawo wejść do pojazdu, który jest przedmiotem kontroli (dotyczy to zarówno kabiny pojazdu, jak i przyczepy oraz naczepy, a także dostępu do podwozia, komory silnika oraz innych zamkniętych części pojazdu). Podmiot kontrolowany powinien umożliwić kontrolującemu dokonanie czynności w sposób jak najbardziej sprawny i efektywny, a także udzielić wszelkich wyjaśnień (ustnie lub pisemnie) i okazać wymagane dokumenty oraz nośniki informacji.

Funkcjonariusz ITD jest ponadto uprawniony do:

  • wydania kierującemu pojazdem poleceń i sygnałów do określonego zachowania się,
  • sprawdzenia stanu technicznego pojazdów za pomocą mobilnej stacji kontroli lub urządzeń diagnostycznych (w przypadku stwierdzenia usterki istotnej lub usterki stwarzającej zagrożenie inspektor zatrzymuje za pokwitowaniem dokument pojazdu dopuszczający go do poruszania się po drogach publicznych),
  • kontroli nacisków osi, masy całkowitej oraz wymiarów pojazdu (przy użyciu wag stacjonarnych, przenośnych wag statycznych lub urządzeń do ważenia dynamicznego). Przekroczenie ustalonych wymiarów, nacisków osi i rzeczywistej masy całkowita pojazdu są podstawą do wszczęcia postępowania w sprawach o wykroczenia, a także do uniemożliwienia dalszej jazdy,
  • kontroli dokumentów związanych z prowadzeniem pojazdu (prawo jazdy, dowód rejestracyjny, OC) oraz dokumentów związanych z wykonywaniem zarobkowego transportu drogowego lub przewozu na potrzeby własne (w tym dokumenty związane z przewożonym ładunkiem, karta kierowcy, wypis z licencji, świadectwo kierowcy, dokumenty wymagane: przy przewozie materiałów niebezpiecznych, transporcie zwierząt, transporcie odpadów, transporcie szybko psujących się artykułów żywnościowych itp.),
  • kontroli przestrzegania przepisów dotyczących czasu prowadzenia pojazdu, obowiązkowych przerw i czasu odpoczynku kierowcy (inspektorzy dokonują kontroli urządzeń rejestrujących oraz zapisów dokonywanych przez te urządzenia),
  • przesłuchania kontrolowanego oraz świadków,
  • kontroli prawidłowości uiszczenia opłaty elektronicznej, w tym przede wszystkim sprawdzenia urządzenia do elektronicznego poboru opłat,
  • kontroli używanego paliwa (poprzez pobranie próbek ze zbiornika),
  • kontroli stanu trzeźwości kierującego,
  • stosowania środków przymusu bezpośredniego oraz używania broni palnej, jednak wyłącznie w sytuacji wyjątkowej, jeżeli nie jest możliwe skuteczne przeprowadzenia czynności kontrolnych lub też wystąpi realne zagrożenie.

Z przeprowadzonej kontroli drogowej sporządzany jest protokół kontroli (w przypadku pojazdów o dmc powyżej 3,5 t) albo formularz kontroli kierowcy. Do protokołu kontrolowany może wnieść zastrzeżenia, może także odmówić jego podpisania (odnotowuje się to w protokole i podaje jego przyczynę).

  1. Naruszenia i kary

Inspektor ma prawo do nakładania i pobierania kar pieniężnych podczas kontroli a także do zatrzymania dowodu rejestracyjnego i prawa jazdy. Wysokość grzywny wynika przede wszystkim z ustawy o transporcie drogowym, ustawy Prawo o ruchu drogowym, ustawy o drogach publicznych oraz ustawy o przewozie towarów niebezpiecznych.

Kierujący wykonujący przewóz drogowy z naruszeniem obowiązków lub warunków przewozu drogowego, podlega karze grzywny w wysokości do 2000 PLN. Warunkiem nałożenia mandatu karnego za wykroczenie jest wyrażenie przez sprawcę wykroczenia zgody na przyjęcie mandatu.

Również podmiot wykonujący przewóz drogowy lub inne czynności związane z tym przewozem z naruszeniem obowiązków lub warunków przewozu drogowego, podlega karze pieniężnej od 50 do 10 000 PLN. Suma kar pieniężnych nałożonych za naruszenia stwierdzone podczas jednej kontroli drogowej nie może przekroczyć kwoty 10 000 PLN.

Uwaga!!! Inspekcja Transportu Drogowego oprócz kontroli na drodze może także skontrolować przedsiębiorcę w jego siedzibie lub w miejscu wykonywania przez niego działalności gospodarczej. Najczęściej kontrola ta wynika ze stwierdzenia naruszeń podczas kontroli drogowej.

  1. Podsumowanie

Inspekcji Transportu Drogowego przysługuje szereg zadań i uprawnień; w tym przede wszystkim związanych z kontrolą przestrzegania przepisów w zakresie przewozów drogowych. Jednakże inspektorzy mogą kontrolować wszystkich kierowców (nawet kierowców samochodów osobowych) w zakresie przestrzegania przepisów ruchu drogowego. Jednostka ta, tak samo jak policja, ma prawo do nakładania grzywien w drodze mandatów karnych, pobierania kar pieniężnych, kierowania do sądu wniosków o ukaranie, czy występowania w charakterze oskarżyciela publicznego przed sądami powszechnymi. Inspekcja zajmuje się również obsługą fotoradarów oraz dokonywaniem pomiarów prędkości za pomocą samochodów wyposażonych w wideorejestratory.

Spotkanie z ITD na drodze niestety często kończy się karą pieniężną. Jeśli jednak kierowca, przedsiębiorca i zarządzający transportem przestrzegają przepisów prawa, wynikających z odpowiednich ustaw, mogą tego mandatu uniknąć lub odwołać się od niego, gdy zachodzi podejrzenie, że inspektor zwyczajnie się pomylił (takich sytuacji też jest wiele).

Informacja za: www.poradniktransportowy.pl, www.bip.gitd.gov.pl, www.gitd.gov.pl, www.tsl-biznes.pl,  www.40ton.net, Ustawa o transporcie drogowym